Bạn thuận tay trái và đang băn khoăn liệu mình có thể học chơi guitar như mọi người không? Tôi hiểu cảm giác đó rất rõ – vì chính tôi cũng từng gặp khó khăn khi bắt đầu tập đàn với tư thế “ngược số đông”. Trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ những cách mà người thuận tay trái có thể học và chơi guitar hiệu quả, từ kinh nghiệm cá nhân, nghiên cứu thực tế và các gợi ý từ chuyên gia. Tôi là một thành viên trong đội biên tập Festival Guitar Talent – nơi đồng hành cùng hàng trăm học viên và nghệ sĩ guitar trên toàn quốc. Hy vọng bạn sẽ tìm thấy cho mình con đường học tập phù hợp và đầy cảm hứng.
Tại sao người thuận tay trái cần cách học guitar riêng?
Phần lớn đàn guitar phổ thông hiện nay đều được thiết kế cho người thuận tay phải – từ cấu trúc cần đàn, dáng thùng đến cách bố trí dây. Điều này khiến người thuận tay trái dễ gặp khó khăn ngay từ khi cầm đàn, học hợp âm, cho đến lúc luyện các bài đơn giản đầu tiên.
Việc cố gắng học theo tư thế của người tay phải đôi khi tạo ra cảm giác ngược ngạo, dẫn đến tâm lý chán nản, thiếu động lực, và khiến tiến trình học bị chậm lại đáng kể. Đặc biệt, nếu không được hướng dẫn đúng cách từ đầu, nhiều bạn sẽ hình thành tư thế sai và khó sửa về sau.
Tuy nhiên, nếu người thuận tay trái được tiếp cận với phương pháp học phù hợp – từ việc chọn đàn đến cách luyện ngón đảo chiều – thì hoàn toàn có thể phát triển kỹ thuật tốt và phong cách biểu diễn rất riêng. Không ít nghệ sĩ lớn trên thế giới từng là người thuận tay trái và đã biến chính đặc điểm này thành lợi thế biểu cảm khi chơi guitar.
Có bao nhiêu cách để người thuận tay trái chơi guitar?
Người thuận tay trái tuy chỉ chiếm khoảng 10% dân số, nhưng hoàn toàn có thể học và chơi guitar thành thạo nếu chọn được phương pháp phù hợp. Trên thực tế, có ba hướng đi phổ biến mà người học tay trái có thể lựa chọn, mỗi cách đều có ưu – nhược điểm riêng, tùy vào mục tiêu cá nhân, ngân sách và mức độ nghiêm túc với bộ môn này.
Dùng đàn tay phải nhưng tập như người tay phải
Đây là lựa chọn phổ biến nhất với người thuận tay trái mới bắt đầu – đặc biệt nếu bạn chưa từng tiếp xúc với guitar trước đó. Bạn sẽ học và chơi đàn giống hoàn toàn như người tay phải: tay trái bấm hợp âm, tay phải gảy dây. Mặc dù thoạt nghe có vẻ nghịch lý (vì tay thuận không dùng để gảy dây chính), nhưng thực tế cho thấy nhiều người thuận tay trái vẫn chơi tốt theo cách này sau một thời gian thích nghi.
Ưu điểm lớn nhất là bạn có thể:
- Sử dụng các giáo trình, video, tài liệu sẵn có (vốn được thiết kế cho người tay phải) → tiết kiệm thời gian và tránh bối rối khi học online.
- Không cần mua hoặc đặt làm đàn riêng, dễ chọn mẫu, dễ sửa chữa, dễ bán lại nếu cần.
Tuy nhiên, bạn cần kiên nhẫn trong giai đoạn đầu vì cảm giác tay phải sẽ kém linh hoạt hơn khi rải dây. Nhưng nếu vượt qua được giai đoạn này, bạn có thể chơi như bất kỳ ai – thậm chí không ai biết bạn thuận tay trái.
Đảo dây đàn để chơi ngược
Đây là phương pháp dành cho người muốn sử dụng tay trái để gảy dây và tay phải để bấm phím – tức đảo ngược toàn bộ thao tác chơi so với người tay phải. Cách này thường áp dụng cho những người đã quen với cảm giác dùng tay trái để thực hiện hành động chính (gảy dây), hoặc từng chơi các nhạc cụ khác theo kiểu tay trái.
Quy trình đảo dây khá đơn giản về mặt kỹ thuật:
- Tháo toàn bộ dây đàn ra và lắp lại theo thứ tự ngược: Mi (1), Si (2), Sol (3), Rê (4), La (5), Mi (6).
- Sau đó, quay ngược cây đàn lại, để phần cần đàn hướng sang phải và phần thùng nằm bên trái người chơi.
Tuy nhiên, có những lưu ý quan trọng:
- Nếu bạn chỉ đổi thứ tự dây mà không điều chỉnh lại cấu trúc đàn (như ngựa đàn, cần đàn, mặt phím), âm thanh sẽ bị lệch, thiếu chính xác, hoặc nhanh hỏng dây.
- Đàn dáng thùng khuyết (cutaway) thường được thiết kế thuận tiện cho tay phải – nếu bạn chơi ngược, phần cutaway sẽ nằm ở phía dưới → gây vướng tay và khó tiếp cận những phím cao.
Cách này chỉ phù hợp nếu bạn thực sự muốn giữ nguyên tư duy chơi bằng tay trái, hoặc đã quen với tư thế đảo dây từ trước. Ngoài ra, bạn nên đến cửa hàng để kỹ thuật viên hỗ trợ điều chỉnh đàn đúng cách sau khi đảo dây.
Mua hoặc đặt đàn chuyên cho người thuận tay trái
Giải pháp “chuẩn chỉnh” nhất về lâu dài là sử dụng đàn được thiết kế riêng cho người thuận tay trái. Những cây đàn này có tất cả bộ phận được sắp xếp đối xứng với đàn tay phải – từ hướng cần đàn, ngựa đàn, mặt phím, lỗ thoát âm đến các chi tiết nhỏ như pickguard hay nút đeo dây.
Bạn có thể tìm các mẫu đàn tay trái tại:
- Các cửa hàng nhạc cụ lớn (thường chỉ có vài mẫu cơ bản).
- Đặt hàng từ hãng sản xuất nếu họ có hỗ trợ phiên bản tay trái (ví dụ: Fender, Yamaha, Taylor đều có).
- Đặt làm thủ công tại các xưởng guitar handmade hoặc luthier trong nước.
Ưu điểm:
- Trải nghiệm chơi tối ưu, đúng kỹ thuật, không phải đảo dây hay xoay ngược đàn.
- Tránh các lỗi cấu trúc âm thanh thường gặp khi đảo dây.
Nhược điểm:
- Giá thành cao hơn (thường đắt hơn 10-30% so với bản tay phải cùng loại).
- Ít mẫu mã để lựa chọn – đặc biệt nếu bạn thích thiết kế riêng hoặc đàn cao cấp.
- Thời gian chờ đợi lâu, nhất là với đàn đặt làm hoặc nhập khẩu.
Làm sao để luyện ngón và chuyển gam đúng cách?
Việc luyện ngón và chuyển hợp âm (chuyển gam) là một trong những bước nền tảng quan trọng nhất khi học guitar – đặc biệt đối với người thuận tay trái. Vì bạn đang tiếp cận nhạc cụ theo tư thế đảo ngược so với đa số giáo trình, nên nếu không nắm vững kỹ thuật cơ bản ngay từ đầu, rất dễ rơi vào tình trạng đặt sai ngón – sai lực – sai tư thế, dẫn đến đau tay, bấm không kêu, hoặc khó phát triển tốc độ sau này. Dưới đây là ba phần bạn cần tập trung luyện thật nghiêm túc.
Cách cầm đàn chuẩn cho người tay trái
Đối với người thuận tay trái, việc chơi đàn sẽ đảo ngược hoàn toàn so với tay phải: tay trái dùng để bấm hợp âm, còn tay phải sẽ gảy dây. Vì vậy, bạn cần thời gian để cơ thể thích nghi với tư thế mới, và việc giữ đúng dáng cầm đàn ngay từ đầu là điều bắt buộc nếu bạn không muốn sau này phải sửa lại từ đầu.
- Tay bấm (tay trái) nên đặt ở vị trí thoải mái, cổ tay không gồng, không ép quá sát cần đàn khiến các khớp bị căng. Hãy để các khớp ngón tay hơi cong tự nhiên – đó là vị trí cho lực bấm tốt nhất mà không gây mỏi.
- Ngón cái tay trái đặt phía sau cần đàn – tại điểm giữa các ngón trỏ và giữa (ngón 1 và ngón 2). Vị trí này giúp bạn giữ thăng bằng bàn tay, đồng thời hỗ trợ các ngón còn lại linh hoạt hơn khi bấm hợp âm.
- Khi chơi ở tư thế ngồi, giữ đàn ở vị trí ngang ngực hoặc thấp hơn một chút, đảm bảo tầm nhìn bao quát và cổ tay không bị bẻ góc gắt.
Lưu ý: Không nên nắm cần đàn như cầm chổi hoặc kẹp sát lòng bàn tay vào cần đàn. Đây là lỗi phổ biến khiến người mới chơi dễ bị mỏi tay, đau khớp, và chuyển gam chậm.
Luyện ngón cơ bản khi bắt đầu
Bước đầu tiên trong việc luyện ngón là làm quen với vị trí dây – phím – lực bấm. Bài tập phổ biến nhất cho người mới là bấm nốt La trên dây Sol (dây số 3):
- Dùng ngón giữa (ngón số 2) để bấm vào ngăn số 2 của dây Sol.
- Duy trì tư thế đúng như phần trên đã hướng dẫn, sau đó bấm – nhả – bấm lại nhiều lần, mỗi lần gảy dây để kiểm tra âm thanh có kêu rõ hay không.
- Nếu tiếng bị rè hoặc tịt, hãy kiểm tra lại góc đặt ngón, lực bấm, và vị trí ngón tay có chạm dây lân cận không.
Sau khi quen với một nốt đơn, bạn có thể mở rộng sang các ngón khác:
- Ngón trỏ bấm ngăn 1.
- Ngón áp út bấm ngăn 3.
- Ngón út bấm ngăn 4.
Việc luyện ngón này giúp bạn làm chủ vị trí trên cần đàn, tăng sự linh hoạt của các ngón và chuẩn bị tốt cho các bài luyện chuyển gam sau này.
Chuyển gam mượt mà
Chuyển gam – tức chuyển từ hợp âm này sang hợp âm khác – là kỹ năng khó và mất thời gian nhất đối với người mới, đặc biệt là người thuận tay trái do hầu hết các giáo trình minh họa đều được viết cho tay phải.
Để chuyển gam mượt mà:
- Giữ ngón cái tay trái luôn tiếp xúc nhẹ với mặt sau cần đàn và lướt dọc nhẹ nhàng trong quá trình chuyển đổi. Việc này giúp bạn định vị lại bàn tay nhanh mà không mất kiểm soát.
- Luôn luyện từng cặp hợp âm: ví dụ, từ Am → C, hoặc G → D. Tập chậm, từng bước một, không cần vội. Khi đã quen đường đi của ngón tay, tốc độ sẽ tự tăng.
- Tránh tình trạng ngón tay này đè lên dây của hợp âm khác – ví dụ: bấm hợp âm D nhưng ngón giữa chạm nhẹ vào dây số 1 → làm tịt tiếng. Cách khắc phục là chỉnh lại góc bấm ngón tay và kiểm tra độ cong của khớp giữa.
Bạn cũng nên luyện kết hợp giữa gảy dây đều – chuyển gam – gảy tiếp, nhằm tạo phản xạ thực tế giống như khi đệm hát.
Tóm lại, việc luyện ngón và chuyển gam đúng cách sẽ là nền móng cho cả quá trình chơi guitar của bạn. Với người thuận tay trái, đừng ngại dành thêm thời gian để điều chỉnh tư thế, luyện ngón chậm rãi và chú ý đến từng chi tiết nhỏ – vì chính điều đó sẽ giúp bạn tiến xa và thoải mái hơn trên hành trình chinh phục cây đàn.
Cách chọn trung tâm hoặc giáo trình phù hợp cho người thuận tay trái
Hầu hết giáo trình guitar hiện nay – từ sách in, video YouTube đến các khóa học online – đều được xây dựng dựa trên tư thế người thuận tay phải. Điều này khiến người thuận tay trái, nếu học theo tài liệu đó mà không điều chỉnh, dễ rơi vào tình trạng rối loạn tư duy hình ảnh, thao tác sai chiều và mất nhiều thời gian hơn để hiểu bài.
Giải pháp đầu tiên là bạn cần học cách “dịch ngược” nội dung: ví dụ, nếu video hướng dẫn tay phải gảy dây thì bạn phải hình dung mình sẽ gảy bằng tay trái; hoặc nếu bài tập yêu cầu ngón trỏ tay trái bấm dây số 1 thì bạn cần đảo ngược thứ tự dây theo kiểu chơi tay trái. Việc này đòi hỏi sự tập trung cao và dễ gây mỏi mệt nếu không có nền tảng từ đầu.
Một lựa chọn tối ưu hơn là tìm các giáo trình được biên soạn riêng cho người thuận tay trái. Dù chưa phổ biến ở Việt Nam, bạn vẫn có thể tìm thấy một số tài liệu quốc tế hoặc đặt hàng sách từ các nhà xuất bản nước ngoài chuyên về nhạc cụ như Hal Leonard, Alfred Music… Các tài liệu này thiết kế hình minh họa, sơ đồ hợp âm và hướng dẫn tay thuận theo chiều đảo, giúp bạn dễ tiếp cận và học nhanh hơn.
Ngoài ra, học tại trung tâm âm nhạc uy tín là phương án rất hiệu quả. Các trung tâm chuyên nghiệp thường có đội ngũ giáo viên có kinh nghiệm hướng dẫn người chơi tay trái, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật như:
- Đảo dây đàn đúng cách mà không ảnh hưởng tới cấu trúc âm thanh.
- Giới thiệu đàn tay trái phù hợp.
- Điều chỉnh bài học theo cách bạn tư duy và cảm nhận.
Lý do nên học với giáo viên trực tiếp:
- Sửa lỗi kỹ thuật ngay từ đầu, đặc biệt là cách đặt tay – tư thế mà người học tay trái dễ sai do học theo tư liệu tay phải.
- Giảm thời gian mò mẫm, tiết kiệm công sức.
- Có lộ trình học bài bản và cảm hứng luyện tập liên tục.
Nếu bạn thực sự nghiêm túc với guitar, hãy coi việc tìm đúng giáo trình và trung tâm phù hợp là một bước đầu tư quan trọng.
Người thuận tay trái có thể thành công với guitar không?
Câu trả lời là: Hoàn toàn có thể – thậm chí có thể nổi bật hơn.
Trong lịch sử âm nhạc hiện đại, rất nhiều nghệ sĩ guitar huyền thoại là người thuận tay trái, tiêu biểu như:
- Jimi Hendrix – được coi là biểu tượng vĩ đại nhất của guitar điện, đã tự đảo dây đàn để chơi bằng tay trái một cách đầy bản năng và sáng tạo.
- Paul McCartney – nghệ sĩ của The Beatles, người không chỉ chơi bass tay trái mà còn là nhạc sĩ đa tài.
Sự thành công của họ cho thấy: không phải tay nào quan trọng, mà là cách bạn học – luyện – và tạo dấu ấn riêng. Người thuận tay trái, nếu đi đúng hướng, thậm chí có thể phát triển những lối chơi và góc nhìn âm nhạc khác biệt với số đông.
Một điểm thú vị là, do phải “dịch ngược” nhiều kiến thức, người tay trái thường phát triển kỹ năng tư duy hình ảnh và cấu trúc âm nhạc mạnh mẽ hơn – đây là nền tảng quý giá cho khả năng sáng tạo sau này.
Nếu bạn có đam mê, quyết tâm và phương pháp học đúng, thì không có giới hạn nào cho việc trở thành một người chơi guitar giỏi – dù bạn thuận tay trái hay tay phải.
Một số câu hỏi thường gặp
Người thuận tay trái nên học solo hay đệm hát trước?
→ Bạn nên bắt đầu với đệm hát. Đây là bước đơn giản hơn để làm quen với hợp âm, tư duy vòng hòa âm và thao tác tay cơ bản. Sau khi vững nền tảng, bạn có thể chuyển sang học solo để phát triển kỹ thuật cao hơn.
Tôi có thể dùng đàn tay phải chơi ngược luôn không?
→ Được. Nhưng bạn phải chỉnh lại thứ tự dây đàn (đảo dây) và tập luyện ngón theo chiều đảo. Ngoài ra, cần kiểm tra dáng đàn (cutaway) để tránh bị vướng khi chơi ở các phím cao.
Có nên đầu tư mua đàn riêng cho tay trái ngay từ đầu?
→ Nếu bạn xác định học nghiêm túc và có ngân sách ổn định, nên mua đàn tay trái chuyên biệt để đảm bảo đúng kỹ thuật và có trải nghiệm học tốt hơn. Trong trường hợp ngân sách hạn hẹp, bạn có thể chọn cách đảo dây tạm thời, rồi đầu tư sau khi tiến bộ.
