Khi mới bắt đầu học guitar, ai trong chúng ta cũng từng loay hoay với cảm giác ngón tay đau rát, những bản nhạc đánh hoài không tròn tiếng, hay đôi khi chỉ là cảm giác “mình không có năng khiếu”. Nhưng nhiều khi, vấn đề không nằm ở năng khiếu, mà ở những sai lầm nhỏ mà người học thường không để ý.
Bài viết này tôi chia sẻ lại từ kinh nghiệm của chính mình một người từng bỏ ngang rồi quay lại với cây đàn, kết hợp cùng những lỗi phổ biến đã được kiểm chứng trong quá trình giảng dạy học viên. Nếu bạn đang bắt đầu hành trình với guitar, hoặc đã chơi một thời gian mà vẫn thấy mình giậm chân tại chỗ, thì bài viết này dành cho bạn.
Vì sao người mới học guitar dễ mắc sai lầm?
Guitar là một trong những nhạc cụ được yêu thích và tiếp cận nhiều nhất hiện nay, nhưng để học tốt thì không hề đơn giản. Việc chơi guitar không chỉ là chuyện luyện ngón hay ghi nhớ hợp âm, mà là sự kết hợp tinh tế giữa kỹ thuật, cảm nhận âm nhạc và hình thành những thói quen đúng từ đầu.
Nếu người học khởi đầu sai cách, những hậu quả thường thấy là mất động lực, dễ bỏ cuộc vì không thấy tiến bộ, hoặc tệ hơn là gặp phải các vấn đề như đau cổ tay, căng ngón tay do cầm đàn sai tư thế hay luyện tập không đúng cách. Đặc biệt, việc phải sửa lại kỹ thuật sai sau một thời gian dài có thể khiến quá trình học bị gián đoạn hoặc “gãy nhịp” hoàn toàn.
Trong thời đại YouTube và mạng xã hội bùng nổ, rất nhiều nội dung hướng dẫn guitar được chia sẻ miễn phí – nhưng không phải cái nào cũng phù hợp hoặc có hệ thống. Người mới học dễ rơi vào tình trạng “học theo cảm hứng”, thiếu nền tảng vững chắc và không biết nên bắt đầu từ đâu. Chính điều đó khiến hành trình với cây đàn trở nên khó khăn hơn rất nhiều nếu không có sự định hướng đúng đắn ngay từ đầu.
Những sai lầm thường gặp khi học chơi guitar
Cầm đàn và ngồi sai tư thế
Tư thế là nền móng đầu tiên khi bạn tiếp xúc với cây đàn guitar. Tuy nhiên, đây lại là lỗi phổ biến mà hầu hết người mới học đều mắc phải đôi khi do thiếu người hướng dẫn, đôi khi chỉ đơn giản là “ngồi sao cho thoải mái là được”. Nhưng cảm giác thoải mái ban đầu chưa chắc đã đúng. Ngồi sai tư thế không chỉ khiến bạn nhanh mỏi mà còn tạo áp lực không đều lên vai, cổ tay, cổ và lưng. Hệ quả là sau một thời gian tập luyện, bạn có thể thấy khó thở khi gồng cơ, hoặc cảm giác tiếng đàn phát ra không rõ nét dù đã bấm rất mạnh.
Việc đặt đàn quá thấp, nằm quá phẳng trên đùi hoặc cúi người quá sâu khi chơi sẽ khiến tay phải không kiểm soát được lực đánh và tay trái khó giữ thăng bằng khi chuyển hợp âm. Đặc biệt với người học guitar cổ điển, tư thế sai còn làm ảnh hưởng đến hướng cổ tay và độ mở ngón tay những yếu tố quyết định đến kỹ thuật như tremolo, arpeggio hay legato.
Cách khắc phục:
- Sử dụng ghế không có tay vịn để đảm bảo tay được di chuyển tự do.
- Luôn ngồi thẳng lưng, không đổ người về phía trước. Với guitar cổ điển, nên để đàn tựa trên đùi trái (kèm thêm gác chân); với acoustic, tựa trên đùi phải.
- Duy trì góc nghiêng của cần đàn khoảng 45 độ – điều này hỗ trợ rất nhiều trong việc mở ngón và giữ tay trái không bị gập.
- Tập luyện trước gương hoặc quay video bản thân để kiểm tra và điều chỉnh dáng ngồi cho đúng chuẩn.
Không khởi động tay trước khi tập
Một sai lầm khác thường bị xem nhẹ là không khởi động ngón tay trước khi tập luyện. Chúng ta thường nghĩ chỉ thể thao mới cần khởi động, nhưng thực tế, chơi guitar cũng là một dạng “vận động tinh vi” đòi hỏi sự dẻo dai và linh hoạt của từng khớp ngón tay, cổ tay và cơ bàn tay. Nếu không làm nóng cơ thể, bạn sẽ cảm thấy tay cứng, phản xạ chậm, hoặc nặng hơn là bị đau khớp, tê đầu ngón hoặc chuột rút khi luyện các bài tốc độ cao.
Việc bỏ qua khởi động không chỉ ảnh hưởng đến cảm giác chơi mà còn cản trở quá trình phát triển kỹ thuật – vì ngón tay chưa linh hoạt sẽ không thực hiện chính xác các động tác như alternate picking hay sweeping.
Gợi ý bài tập khởi động:
- Bài luyện chromatic 1–2–3–4 trên mỗi dây: giúp làm ấm ngón tay, cải thiện tốc độ chuyển ngón và sự chính xác.
- Lắc cổ tay nhẹ nhàng trong 20–30 giây: tăng lưu thông máu, giảm căng cơ.
- Căng ngón (finger stretch): dùng tay phải kéo nhẹ từng ngón tay trái (và ngược lại) giữ trong 30 giây mỗi ngón, giúp ngón tay mềm và đàn hồi hơn.
Bỏ qua nhạc lý cơ bản
“Chơi được là được, nhạc lý không quan trọng đâu” – đó là suy nghĩ rất phổ biến, và cũng là lý do khiến người học guitar bị giới hạn khả năng sau một thời gian. Khi không hiểu nhịp phách, vòng hợp âm hay cấu trúc scale, bạn sẽ gặp khó khăn trong việc đệm đúng tiết tấu, đặt hợp âm phù hợp hoặc chuyển soạn lại một bản nhạc theo ý mình.
Đặc biệt với người tự học, việc thiếu nhạc lý làm cho mọi thứ trở nên “học vẹt” – bạn có thể bắt chước được vài bài, nhưng không biết tại sao lại bấm hợp âm đó, và khi gặp bài khác cấu trúc tương tự thì lại loay hoay từ đầu.
Gợi ý học nhạc lý cơ bản:
- Tìm hiểu về nhịp 4/4, 3/4 và cách đếm phách – giúp bạn giữ nhịp vững khi chơi.
- Nắm được các vòng hợp âm phổ biến như C–G–Am–F (vòng Canon) hoặc D–A–Bm–G (thường dùng trong pop-ballad).
- Học qua video từ các giảng viên uy tín: JustinGuitar, LickNRiff là hai kênh nổi tiếng thế giới được đánh giá cao về độ dễ hiểu và bài bản.
- Kết hợp nhạc lý vào thực hành, ví dụ: sau khi học vòng hợp âm, hãy tìm bài hát ứng dụng ngay để nhớ lâu hơn.
Tập sai cách: quá chú trọng tốc độ, không luyện ngón
Trong thời đại mạng xã hội, việc bị “ám ảnh tốc độ” là điều dễ hiểu – các clip đánh đàn thần tốc, solo như gió luôn khiến người mới học cảm thấy bị kích thích, rồi từ đó muốn học theo càng nhanh càng tốt. Nhưng tốc độ không đến từ sự gấp gáp, mà đến từ việc bạn đã luyện thật chắc kỹ thuật nền tảng.
Người mới thường cố chơi thật nhanh một bài solo nhưng bỏ qua việc luyện ngón, giữ nhịp, làm chủ âm thanh. Điều này dễ dẫn đến việc chơi không đều tay, sai nốt mà không nhận ra, và lâu dài rất khó sửa.
Lời khuyên để tập đúng cách:
- Tập chậm, đúng và đều là kim chỉ nam cho mọi giai đoạn luyện tập. Hãy đảm bảo mình chơi đúng kỹ thuật ở tốc độ thấp trước khi nghĩ đến việc tăng tốc.
- Sử dụng metronome từ đầu đây là công cụ giúp bạn giữ vững nhịp, tăng dần tốc độ một cách khoa học (ví dụ bắt đầu từ 60 BPM và tăng 5 BPM mỗi tuần).
- Ghi âm lại quá trình luyện tập để nghe lại và nhận biết những điểm chưa đều tay hoặc lệch nhịp.
Không chỉnh dây đàn trước khi chơi
Một trong những sai lầm thường gặp nhưng lại dễ bị bỏ qua nhất chính là việc không kiểm tra và chỉnh dây đàn trước mỗi buổi tập. Có thể bạn nghĩ rằng đàn của mình hôm qua vẫn lên dây chuẩn, hôm nay không cần kiểm tra lại – nhưng thực tế, các dây đàn guitar rất nhạy với thay đổi nhiệt độ, độ ẩm hoặc đơn giản là bị lỏng dần theo thời gian. Khi dây đàn bị chùng hoặc lạc tông, mọi thứ bạn chơi – dù đúng tư thế và kỹ thuật – vẫn có thể phát ra âm thanh sai lệch.
Việc chơi trên một cây đàn chưa được lên dây chuẩn không chỉ làm lệch cảm âm của bạn theo thời gian, mà còn ảnh hưởng đến khả năng học hợp âm, scale và cả việc nghe hòa âm giữa các nốt. Nếu bạn tập thói quen luyện tai (ear training) nhưng đàn lại sai tông, bạn sẽ hình thành “thính giác sai” – và điều này rất khó sửa về sau.
Ngoài ra, khi dây đàn bị lệch tông, việc bấm phím sẽ tạo ra áp lực không đều giữa các ngăn, khiến bạn phải dùng lực nhiều hơn để tạo ra âm thanh rõ nét – lâu dần gây mỏi tay hoặc đau đầu ngón.
Gợi ý khắc phục:
- Luôn mang theo tuner hoặc cài sẵn app chỉnh dây trên điện thoại. Một số ứng dụng miễn phí, dễ dùng và cực kỳ chính xác hiện nay là GuitarTuna, Fender Tune, hoặc Boss Tuner.
- Kiểm tra dây trước mỗi buổi tập hoặc biểu diễn. Việc này chỉ mất khoảng 1 phút nhưng giúp tiết kiệm rất nhiều thời gian chỉnh lỗi sau này.
- Nếu dây đàn cũ, dễ tuột tông dù đã lên dây đúng, hãy cân nhắc thay dây mới để đảm bảo độ ổn định khi tập luyện dài hạn.
Thiếu kiên nhẫn và dễ bỏ cuộc
Nhiều người bắt đầu học guitar với tâm thế đầy hào hứng, nhưng chỉ sau vài tuần – khi nhận ra việc chơi một bản nhạc “nghe được” không hề đơn giản – thì bắt đầu chán nản, bỏ dở. Nguyên nhân thường đến từ việc so sánh bản thân với người khác hoặc kỳ vọng đạt kết quả quá nhanh, nhất là khi xem các video biểu diễn chuyên nghiệp trên mạng xã hội.
Học guitar là một quá trình tích lũy – bạn không thể “đánh trúng nốt” nếu chưa nắm vững ngón tay, không thể “biểu cảm cảm xúc” nếu chưa điều khiển được lực đánh. Việc thiếu kiên nhẫn sẽ khiến bạn bỏ qua các bước quan trọng, dẫn đến “học nhanh nhưng không vững”, và sớm bị mắc kẹt ở những kỹ thuật nâng cao.
Đây cũng là lý do nhiều người cảm thấy mình “không có năng khiếu”, nhưng thực tế là do họ chưa đủ thời gian và phương pháp đúng để cảm thấy tiến bộ.
Mẹo giúp duy trì động lực học guitar:
- Ghi lại quá trình luyện tập bằng video hoặc nhật ký cá nhân. Khi nhìn lại video đầu tiên mình đánh một bản nhạc run rẩy như thế nào, bạn sẽ thấy mình đã đi được bao xa – điều đó giúp tạo ra sự tự hào và động lực rõ rệt.
- Tham gia cộng đồng học guitar online hoặc offline. Việc theo dõi những người đang ở cùng hành trình học giống mình sẽ giúp bạn hiểu rằng: mọi người đều từng chật vật như vậy. Họ cũng mắc lỗi, cũng loay hoay, và điều đó hoàn toàn bình thường.
- Chia nhỏ mục tiêu. Thay vì nghĩ “chơi được bài này trong 2 tuần”, hãy thử “mỗi ngày đánh 4 ô nhịp cho sạch tiếng”, bạn sẽ cảm thấy việc học nhẹ nhàng và đạt được cảm giác hoàn thành mỗi ngày.
Những sai lầm ít được chú ý nhưng cũng rất quan trọng
Không phải mọi sai lầm khi học guitar đều dễ thấy ngay từ đầu. Có những lỗi tưởng chừng nhỏ nhặt hoặc bị bỏ qua vì “không ảnh hưởng đến việc bấm hợp âm” – nhưng về lâu dài lại tạo ra những rào cản lớn trong quá trình tiến bộ. Dưới đây là những sai lầm thường bị xem nhẹ, nhưng nếu khắc phục sớm sẽ giúp người học chơi guitar hiệu quả, an toàn và tự tin hơn.
Không hiểu cấu tạo đàn và bảo dưỡng sai cách
Nhiều người mới học guitar thường chỉ quan tâm đến phần phím đàn và hợp âm, ít ai để ý đến cấu tạo cơ bản của cây đàn. Nhưng chính sự thiếu hiểu biết này khiến bạn dễ vô tình làm hỏng đàn hoặc gặp khó khăn trong quá trình tập luyện.
Ví dụ, không phân biệt được bridge (ngựa đàn) với saddle (miếng ngựa), hay nut (lược đàn) với headstock (đầu đàn) sẽ khiến bạn gặp rắc rối khi thay dây, chỉnh action (độ cao dây đàn), hoặc khi vệ sinh đàn. Việc dùng khăn sai chất liệu, lau không đúng chiều gỗ, hoặc cất đàn ở nơi có độ ẩm cao mà không biết cũng có thể làm cong cần đàn, nứt gỗ hoặc rỉ sét các bộ phận kim loại.
Gợi ý khắc phục:
- Xem sơ đồ cấu tạo đàn guitar cơ bản, có thể tìm trên các trang như Taylor Guitars, Fender hoặc GuitarLessons365. Những tài liệu này có hình ảnh rõ ràng và tên gọi từng bộ phận.
- Học cách thay dây đàn đúng kỹ thuật, lau đàn bằng khăn microfiber không xơ, và cất đàn ở nơi khô thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp hoặc gần thiết bị tỏa nhiệt.
- Trang bị thêm humidifier (ống giữ ẩm) trong hộp đàn nếu sống ở khu vực có độ ẩm thấp, nhất là với đàn gỗ nguyên tấm (solid wood).
Không sử dụng giáo trình hoặc chọn giáo trình quá khó
Một sai lầm phổ biến ở người tự học là không có lộ trình học rõ ràng, hoặc chọn giáo trình vượt quá trình độ hiện tại. Điều này dễ dẫn đến việc “đọc mà không hiểu gì”, hoặc “tập mãi không qua nổi bài số 3”, gây cảm giác chán nản và tự ti. Một số bạn còn học kiểu “gắp nhặt” – tức là xem clip hướng dẫn rời rạc từ nhiều nguồn khác nhau, không theo trình tự – khiến kỹ thuật bị hổng, kiến thức thiếu hệ thống.
Giống như học ngoại ngữ, nếu bạn học bài hội thoại nâng cao khi chưa nắm vững bảng chữ cái, mọi thứ sẽ trở nên rối rắm và mất định hướng.
Giải pháp khắc phục:
- Chọn giáo trình uy tín và phù hợp với người mới, như Hal Leonard Guitar Method, Mel Bay’s Modern Guitar Method hoặc Guitar Basics của James Longworth. Đây là các giáo trình đã được kiểm chứng và có lộ trình tăng dần độ khó.
- Nếu có thể, nhờ giáo viên hoặc người có kinh nghiệm tư vấn chọn giáo trình theo phong cách nhạc bạn yêu thích (acoustic, fingerstyle, cổ điển…).
- Không chạy theo giáo trình “hot” trên mạng nếu không hiểu rõ nội dung, vì không phải bài nào nhiều view cũng phù hợp với người mới.
Không lắng nghe lại phần mình đã chơi
Nhiều người nghĩ rằng cứ tập nhiều là sẽ tiến bộ, nhưng thực tế thì tập luyện mà không nghe lại sẽ khiến bạn không phát hiện ra lỗi sai và lặp lại những thói quen xấu mà chính mình cũng không nhận ra. Đôi khi, cảm giác chơi “ngon lành” khi đang tập không đồng nghĩa với việc âm thanh phát ra đúng nhịp, đúng cao độ, hay rõ ràng.
Đây là một trong những yếu tố tạo nên sự khác biệt giữa người “chơi được guitar” và người “làm chủ cây đàn”.
Cách khắc phục:
- Ghi âm lại buổi tập bằng điện thoại hoặc máy ghi âm cầm tay, đặc biệt khi luyện các đoạn chuyển hợp âm nhanh, bài solo hoặc bài tập luyện ngón. Việc này giúp bạn nghe lại với đôi tai khách quan hơn.
- So sánh phần bạn chơi với bản gốc hoặc bản mẫu từ giáo trình hoặc người hướng dẫn để phát hiện lỗi sai về nhịp, âm thanh bị lướt, hoặc không rõ nốt.
- Tự chấm điểm hoặc ghi chú lỗi mình nghe thấy, sau đó luyện tập lại phần đó một cách chậm rãi, đúng kỹ thuật.
Những câu hỏi thường gặp
Người mới nên học guitar cổ điển hay acoustic?
Điều này phụ thuộc vào phong cách âm nhạc bạn yêu thích. Nếu bạn thích chơi fingerstyle, các bản nhạc cổ điển hoặc solo kỹ thuật, guitar cổ điển sẽ là lựa chọn phù hợp. Ngược lại, nếu bạn muốn hát và tự đệm hát, hoặc theo đuổi phong cách hiện đại, linh hoạt thì acoustic sẽ tiện lợi và dễ ứng dụng hơn.
Tôi chơi sai tư thế một thời gian rồi, giờ sửa có muộn không?
Hoàn toàn không muộn. Dù bạn đã tập sai tư thế trong thời gian dài, việc điều chỉnh lại đúng kỹ thuật sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn khi chơi, giảm nguy cơ chấn thương và cải thiện chất lượng âm thanh rõ rệt. Càng sửa sớm, hiệu quả càng lớn.
Có nên tự học guitar hoàn toàn không cần giáo viên?
Bạn hoàn toàn có thể tự học nếu có đủ quyết tâm. Tuy nhiên, để tránh đi sai hướng, bạn cần một giáo trình bài bản, kế hoạch luyện tập cụ thể và tốt nhất nên có người kiểm tra hoặc góp ý định kỳ – dù chỉ qua video – để đảm bảo tiến bộ đúng hướng.
