Khi mới bắt đầu học guitar, không ít người nghĩ chỉ cần một cây đàn là đủ. Nhưng thực tế, có những phụ kiện nhỏ bé nhưng lại ảnh hưởng lớn đến việc luyện tập và cảm hứng chơi đàn mỗi ngày. Trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ những phụ kiện thiết yếu dành cho người mới học guitar – từ máy chỉnh dây, dây đeo cho đến các dụng cụ chăm sóc đàn – dựa trên trải nghiệm cá nhân và tham khảo từ các giảng viên của Festival Guitar Talent. Hy vọng nội dung sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian, tiền bạc và có một khởi đầu suôn sẻ hơn với cây đàn của mình.
Vì sao người mới học guitar cần chuẩn bị đúng phụ kiện?
Khi mới bắt đầu làm quen với guitar, phần lớn người học thường chỉ tập trung vào cây đàn mà bỏ qua những phụ kiện đi kèm. Thực tế, chính những món phụ kiện tưởng chừng nhỏ bé lại có vai trò rất lớn trong việc duy trì đam mê và cải thiện kỹ năng mỗi ngày. Việc có đầy đủ phụ kiện giúp bạn luyện tập hiệu quả hơn, tránh mất thời gian vào những trục trặc không đáng có như dây đứt, âm thanh rè, hay khó giữ tư thế đúng.
Ngoài ra, phụ kiện còn là “lá chắn” bảo vệ cây đàn – một nhạc cụ khá nhạy cảm với nhiệt độ, độ ẩm và va chạm. Đã từng có học viên tại Festival Guitar Talent chia sẻ rằng họ phải thay đàn chỉ vì không dùng túi bảo quản và để đàn gần cửa sổ suốt mùa hè.
Quan trọng hơn cả, khi việc học trở nên thuận lợi, bạn sẽ cảm thấy dễ chịu, hứng thú và duy trì việc chơi đàn lâu dài – thay vì bỏ ngang vì những bất tiện tưởng như nhỏ nhặt. Đây chính là lý do tôi luôn khuyên học viên của mình chuẩn bị kỹ phụ kiện ngay từ đầu, dù chỉ mới bước những bước đầu tiên cùng cây đàn.
Những phụ kiện guitar cần thiết cho người mới học
Tuner (máy chỉnh dây)
Một cây đàn có âm thanh không đúng tông sẽ khiến người mới học dễ mất phương hướng, thậm chí là học sai tai nhạc từ đầu. Đây là lý do tại sao tuner – máy chỉnh dây là phụ kiện đầu tiên tôi khuyên bất kỳ người mới nào cũng nên sở hữu.
Có nhiều cách để chỉnh dây, nhưng nếu bạn là người mới bắt đầu, hãy tránh việc dùng tai nghe và chỉnh theo cảm giác. Tôi đã từng như vậy – và phải mất hàng tuần chỉ để phát hiện mình đang chơi với dây số 6 sai nốt.
Tuner clip-on (dạng kẹp) là lựa chọn phổ biến nhất hiện nay, bởi nó nhỏ gọn, dễ dùng, và có thể kẹp trực tiếp lên đầu cần đàn. Loại tuner chromatic hiển thị các nốt nhạc (C – D – E – F – G – A – B) và độ cao dưới dạng kim hoặc màu sắc, giúp bạn dễ dàng quan sát. Tuner dạng này không chỉ chỉnh được dây theo chuẩn E-A-D-G-B-E mà còn hỗ trợ cả các kiểu lên dây đặc biệt như Drop D hay Open G.
Một lời khuyên nhỏ: bạn nên đầu tư vào một chiếc tuner chất lượng, vì nó sẽ đi theo bạn rất lâu, không chỉ ở giai đoạn mới học mà cả khi biểu diễn hay thu âm sau này.
Miếng gảy (phím đàn)
Miếng gảy – hay còn gọi là phím đàn – tuy nhỏ nhưng lại là trợ thủ không thể thiếu cho người mới học, đặc biệt là những ai chơi guitar acoustic hoặc điện. Nó giúp bạn kiểm soát lực đánh, làm quen với cách lên xuống dây mượt mà và giữ nhịp tốt hơn.
Trên thị trường có hàng trăm loại miếng gảy khác nhau về chất liệu, độ dày, kích cỡ và hình dạng. Điều đó có thể khiến người mới bối rối. Vì vậy, tôi thường khuyên học viên mua combo 12–24 miếng với nhiều thông số khác nhau, để có thể thử nghiệm và tìm ra loại phù hợp với phong cách chơi của mình.
Ví dụ: miếng gảy mềm sẽ tạo âm thanh nhẹ nhàng, phù hợp với đệm hát acoustic. Trong khi đó, miếng gảy cứng lại giúp lên tiếng rõ ràng, sắc nét hơn – rất phù hợp với những người thích chơi dòng rock hoặc solo kỹ thuật.
Một điều thú vị (và hơi phiền) là miếng gảy rất dễ thất lạc. Tôi thường để vài cái trong túi đàn, vài cái trên giá để đàn và thậm chí… cả trong ví. Mỗi khi quên mang theo, việc luyện tập cũng chậm hẳn lại.
Dây đàn dự phòng
Nếu bạn tập luyện đều đặn 4–5 buổi/tuần, dây đàn rất dễ bị mòn, rỉ hoặc đứt – đặc biệt là dây số 1 và số 2. Khi dây đã bị oxi hóa, âm thanh phát ra sẽ mất độ sáng, làm bạn thấy đàn khó nghe và thiếu cảm xúc. Đây là lúc bạn cần thay dây mới.
Điều đáng nói là không ít người chỉ mua dây mới sau khi dây cũ bị đứt. Điều này khiến bạn phải ngừng luyện tập, tìm nơi bán dây, hoặc chờ ship hàng – rất mất thời gian và giảm cảm hứng chơi đàn.
Bản thân tôi luôn trữ sẵn ít nhất 2 bộ dây dự phòng – một bộ dùng để thay khi dây chính hỏng, bộ còn lại để đề phòng lúc đang biểu diễn hoặc dạy học. Bạn nên chọn dây phù hợp với loại đàn mình chơi (classic, acoustic hay electric) và ưu tiên thương hiệu có uy tín như D’Addario, Elixir hoặc Ernie Ball.
Dụng cụ thay dây (tháo chốt và kiềm cắt)
Lần đầu bạn thay dây đàn có thể sẽ khá vất vả – tôi đã từng mất hơn 40 phút chỉ để gỡ chốt ra khỏi ngựa đàn bằng tay không. Và bạn biết đấy, chốt đàn rất dễ bị trầy, hỏng hoặc thậm chí làm nứt gỗ nếu dùng sai cách.
Đó là lý do bộ dụng cụ thay dây là phụ kiện cực kỳ cần thiết. Thông thường, nó bao gồm:
- Tua vít tháo chốt: Giúp bạn dễ dàng kéo chốt đàn mà không làm xước mặt gỗ.
- Kiềm cắt dây: Giúp cắt dây thừa gọn gàng, không gây nguy hiểm cho tay hoặc mắt khi chơi.
Ngày nay, có rất nhiều loại dụng cụ 2 trong 1 hoặc thậm chí 3 trong 1 tích hợp cả tháo chốt, cắt dây và quấn dây – vô cùng tiện lợi. Với người mới học, một dụng cụ nhỏ gọn như vậy sẽ giúp bạn chủ động thay dây bất cứ lúc nào mà không cần phải mang đàn ra tiệm.
Capo
Capo là một trong những phụ kiện quan trọng mà người mới học guitar thường bỏ qua. Tuy nhỏ gọn nhưng công dụng của capo cực kỳ rõ ràng: giúp bạn đổi tông (key) bài hát mà không cần học thêm hợp âm mới, hoặc tránh phải bấm các thế bấm khó, đau tay. Đây là một trợ thủ đặc biệt hữu ích nếu bạn đang tập đệm hát, hoặc chưa quen với các thế barre chord.
Capo hoạt động bằng cách chặn ngang tất cả các dây tại một ngăn nhất định, từ đó nâng toàn bộ cao độ của cây đàn lên. Ví dụ, nếu bạn kẹp capo ở ngăn 2, âm thanh phát ra sẽ cao hơn 1 cung so với khi không dùng capo. Điều này rất hữu ích khi bạn muốn chơi cùng người khác hoặc điều chỉnh bài hát để phù hợp với tông giọng của mình.
Tuy nhiên, không phải loại capo nào cũng phù hợp với mọi loại đàn.
- Với guitar cổ điển (classic): cần đàn thường phẳng và rộng, vì vậy bạn nên dùng capo có phần đệm phẳng để ôm đều các dây.
- Với guitar acoustic và electric: cần đàn thường cong nhẹ (radius), nên cần capo có phần tiếp xúc cong để kẹp chắc và không làm rè dây.
Tôi từng gặp trường hợp học viên dùng capo của acoustic để chơi đàn classic – kết quả là dây giữa bị rè, âm phát ra lệch, gây ảnh hưởng tới cảm giác chơi đàn. Vì vậy, đầu tư đúng loại capo là điều rất đáng để cân nhắc từ đầu.
Dây jack – Cáp kết nối
Nếu bạn chơi guitar điện, guitar acoustic có EQ hoặc có ý định kết nối đàn với ampli, sound card hoặc pedal hiệu ứng, thì dây jack – cáp kết nối là phụ kiện bắt buộc phải có.
Nghe có vẻ đơn giản, nhưng chất lượng dây cáp ảnh hưởng trực tiếp đến âm thanh truyền ra. Những sợi dây giá rẻ, lõi yếu hoặc không có chống nhiễu thường dễ gây tiếng “rè rè”, “sột soạt” hoặc mất tín hiệu giữa chừng – điều này có thể phá hỏng hoàn toàn trải nghiệm biểu diễn, dù kỹ thuật bạn chơi tốt đến đâu.
Kinh nghiệm cá nhân của tôi: nên chọn loại dây có chiều dài khoảng 3 mét – đủ để bạn di chuyển thoải mái nhưng không quá dài để gây suy hao tín hiệu. Ngoài ra, cáp bọc vải thường bền và chống xoắn tốt, trong khi cáp bọc cao su thì mềm và linh hoạt hơn, phù hợp với không gian nhỏ.
Nếu bạn có nhiều thiết bị kết nối (ví dụ: đàn → pedal → ampli), thì nên chuẩn bị 2–3 dây cáp chất lượng tốt để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và không gây cản trở khi luyện tập hay biểu diễn.
Dây đeo guitar
Đối với những ai đang luyện tập đứng chơi, hoặc đơn giản là muốn giữ đàn ổn định hơn khi biểu diễn, thì dây đeo guitar là một phụ kiện không thể thiếu.
Dây đeo giúp bạn giải phóng tay khỏi việc giữ trọng lượng đàn, đồng thời duy trì tư thế đúng, tránh cong lưng hoặc gù vai khi chơi lâu. Đây là yếu tố cực kỳ quan trọng nếu bạn đang trong giai đoạn đầu tập làm quen với cảm giác chơi đứng hoặc biểu diễn trước đám đông.
Khi chọn dây đeo, bạn nên ưu tiên những loại có lớp lót đệm vai hoặc chất liệu vải mềm, giúp phân tán trọng lượng và tránh gây đau vai khi chơi lâu. Nếu có điều kiện, dây đeo bằng da thật hoặc da lộn sẽ mang lại cảm giác chắc chắn và sang trọng hơn, tuy nhiên chúng có thể hơi nóng khi chơi ngoài trời.
Là người từng biểu diễn ngoài trời mùa hè, tôi đã thay đổi sang dây đeo cotton để tránh mồ hôi thấm vào lớp da – vừa khó chịu, vừa làm hỏng dây nhanh hơn. Vì vậy, bạn nên chọn chất liệu phù hợp với môi trường biểu diễn hoặc luyện tập của mình.
Hộp đựng / Túi đàn
Nhiều người mới bắt đầu thường nghĩ chỉ cần đặt đàn ở một góc phòng là đủ. Nhưng thực tế, guitar là loại nhạc cụ nhạy cảm với nhiệt độ, độ ẩm và va chạm, nên việc đầu tư một chiếc hộp đựng hoặc túi đàn chất lượng là rất quan trọng.
- Hộp cứng (hard case): Phù hợp khi bạn thường xuyên di chuyển xa, biểu diễn ngoài trời, hoặc cần bảo quản đàn ở môi trường có nhiều va đập. Hộp cứng thường có lớp đệm bên trong, giúp bảo vệ toàn bộ thân và cần đàn khỏi sốc và lực va đập.
- Túi đàn (gig bag): Thường nhẹ hơn, có quai đeo vai, tiện mang theo khi di chuyển quãng đường ngắn – ví dụ như đến lớp học, phòng thu hoặc sự kiện gần nhà.
Cá nhân tôi thường dùng cả hai loại: hộp cứng cho những lần đi xa hoặc biểu diễn, còn túi mềm thì sử dụng hàng ngày vì dễ đeo và không quá nặng. Lưu ý quan trọng là hãy chọn túi/hộp đúng kích thước với loại đàn bạn đang chơi – tránh quá rộng (đàn dễ xê dịch) hoặc quá chật (gây áp lực lên cần đàn và mặt đàn).
Ngoài ra, nhiều túi hiện đại còn có ngăn đựng phụ kiện như tuner, dây đàn, capo… giúp bạn mang theo mọi thứ cần thiết trong một lần di chuyển. Một khoản đầu tư nhỏ, nhưng giá trị bảo vệ và tiện lợi mang lại là rất lớn.
Giá đỡ / Chân đứng
Giá đỡ guitar không chỉ là phụ kiện tiện lợi mà còn là vật dụng bảo vệ đàn cực kỳ thiết yếu, đặc biệt với người mới học. Khi bạn luyện tập mỗi ngày, việc mở hộp đựng rồi cất đàn lại liên tục có thể trở thành một trở ngại – vừa mất thời gian, vừa dễ khiến bạn nản. Trong khi đó, để đàn dựa vào tường hoặc bệ bàn lại tiềm ẩn nguy cơ rơi vỡ, trầy xước rất cao.
Sử dụng giá đỡ hoặc chân đứng giúp cây đàn luôn sẵn sàng cho buổi luyện tập tiếp theo, đồng thời giữ cố định ở vị trí an toàn. Đây cũng là cách khuyến khích người học tiếp xúc thường xuyên hơn với nhạc cụ, thay vì cất kỹ rồi… quên luôn.
Hiện có nhiều loại giá đỡ trên thị trường:
- Khung chữ A: nhỏ gọn, phù hợp cho không gian cá nhân.
- Giá ba chân: chắc chắn, có thể gấp gọn, ổn định hơn với đàn nặng.
- Giá treo tường: giải pháp tối ưu cho phòng nhỏ, hoặc khi bạn sống chung với trẻ nhỏ hoặc vật nuôi – những tác nhân dễ làm đổ đàn nếu để dưới đất.
Tôi từng khuyên một học sinh chuyển từ để đàn dựa tường sang giá treo, và kết quả là cậu ấy không còn phải dán keo phần đầu đàn bị mẻ do một lần vấp ngã nữa. Một món phụ kiện tưởng chừng đơn giản nhưng giúp bảo vệ cả một quá trình học tập.
Máy giữ ẩm
Rất nhiều người mới học guitar – đặc biệt là ở miền Bắc hoặc khu vực dùng điều hòa thường xuyên – không để ý đến độ ẩm trong phòng, cho đến khi cây đàn có dấu hiệu hư hại: nứt mặt, cong cần, lệch ngựa đàn…
Guitar, nhất là dòng acoustic và classic, được làm từ gỗ tự nhiên và cực kỳ nhạy cảm với thay đổi nhiệt độ và độ ẩm. Khi không khí quá khô (dưới 40%), gỗ sẽ co lại, dẫn đến các hiện tượng như vênh cần, nứt gỗ hoặc mất ổn định âm thanh.
Tôi từng để một cây đàn gỗ nguyên tấm bên cạnh điều hòa suốt mùa đông Hà Nội – chỉ sau vài tuần, mặt đàn bắt đầu có vết nứt mờ và tiếng đàn nghe “cứng”, mất vang. Đó là bài học đắt giá khiến tôi luôn mang theo máy giữ ẩm trong mỗi bao đàn kể từ đó.
Hiện nay có nhiều loại máy giữ ẩm: loại đặt vào lỗ thoát âm, loại gắn vào hộp đàn, hoặc loại kiểm soát độ ẩm trong phòng chơi đàn. Nếu bạn sống ở nơi có khí hậu hanh khô, hoặc bật điều hòa thường xuyên, thì đầu tư vào máy giữ ẩm là quyết định khôn ngoan để bảo vệ cây đàn và tiết kiệm tiền sửa chữa về lâu dài.
Bộ chăm sóc đàn guitar
Chăm sóc đàn đúng cách không chỉ giúp cây đàn giữ được âm thanh ổn định và hình thức như mới, mà còn kéo dài tuổi thọ của các chi tiết quan trọng như dây đàn, cần đàn và mặt phím. Đây là lý do vì sao tôi luôn khuyên học viên nên sở hữu một bộ chăm sóc đàn guitar tiêu chuẩn – kể cả khi chỉ mới bắt đầu học.
Một bộ cơ bản thường bao gồm:
- Dung dịch lau dây: làm sạch dầu tay, mồ hôi, giúp dây không bị rỉ sét sớm.
- Dầu dưỡng cần đàn: bảo vệ gỗ khỏi khô nứt, đặc biệt quan trọng với cần đàn bằng gỗ hồng.
- Vải microfiber chuyên dụng: không làm trầy lớp sơn phủ, không để lại xơ vải.
- Chất đánh bóng (polish): giữ mặt đàn sáng đẹp như mới, tạo cảm giác chuyên nghiệp khi biểu diễn.
Điều quan trọng là tuyệt đối không sử dụng chất tẩy rửa thông thường, như nước lau kính hoặc khăn giấy khô. Những sản phẩm này có thể chứa cồn hoặc hóa chất mạnh, làm mờ lớp phủ bảo vệ hoặc thậm chí làm bong lớp sơn đàn.
Tôi từng nhận sửa giúp một cây đàn bị mờ mặt do chủ nhân dùng nước lau màn hình máy tính để lau đàn – và đó là ví dụ hoàn hảo cho việc “sai một ly, đi cả dáng”. Một bộ chăm sóc đúng chuẩn chỉ vài trăm nghìn nhưng mang lại sự bảo vệ lâu dài và an tâm cho cả người mới học lẫn người chơi chuyên nghiệp.
FAQ – Giải đáp nhanh cho người mới bắt đầu
Người mới học nên mua tất cả phụ kiện ngay từ đầu không?
Không cần mua toàn bộ một lúc. Hãy ưu tiên tuner, miếng gảy và dây dự phòng trước – đây là những món ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm luyện tập. Các phụ kiện khác có thể sắm dần dựa theo nhu cầu thực tế.
Phụ kiện có làm thay đổi chất lượng âm thanh không?
Có. Những phụ kiện như dây đàn, dây jack, và capo nếu không đạt chất lượng có thể khiến âm thanh bị rè, lạc tông hoặc khó điều khiển. Dùng hàng tốt không chỉ cải thiện âm thanh mà còn giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn khi chơi.
Nên mua phụ kiện ở đâu thì uy tín?
Bạn nên chọn cửa hàng nhạc cụ có thương hiệu, hoặc tham khảo các địa chỉ được giảng viên, nghệ sĩ trong cộng đồng Festival Guitar Talent đề xuất. Tránh mua hàng không rõ nguồn gốc hoặc giá quá rẻ – dễ gặp hàng nhái, kém chất lượng.
